01 stycznia 2019 r. wejdą w życie przepisy dotyczące obniżenia składek na ubezpieczenie społeczne osób prowadzących działalność gospodarczą na mniejszą skalę.
W Dz.U. z 2018 r. poz. 1577 opublikowano ustawę z 20.7.2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu obniżenia składek na ubezpieczenia społeczne osób fizycznych wykonujących działalność gospodarczą na mniejszą skalę.
Zmiany wprowadzono przede wszystkim w ustawie z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1778 ze zm.; dalej: SystemUbezpSpołU). Zgodnie z dodanym art. 18c SystemUbezpSpołU, najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych prowadzących pozarolniczą działalność (art. 8 ust. 6 pkt 1 SystemUbezpSpołU), których roczny przychód z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym nie przekroczy trzydziestokrotności kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w grudniu poprzedniego roku, będzie uzależniona od tego przychodu.
Przy czym, najniższa podstawa wymiaru składek nie będzie mogła w tym przypadku przekroczyć 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia na dany rok kalendarzowy i nie będzie mogła być niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w styczniu danego roku.
Najniższa podstawa wymiaru składek ubezpieczeniowych będzie ustalana na dany rok kalendarzowy, poprzez pomnożenie uzyskanego przez ubezpieczonego przeciętnego miesięcznego przychodu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym przez współczynnik ogłoszony przez Prezesa ZUS na dany rok kalendarzowy . Otrzymany wynik będzie zaokrąglany do pełnych groszy w górę, jeśli końcówka będzie równa lub wyższa niż 0,5 grosza, lub w dół, jeśli będzie niższa.
Wspomniany wyżej przeciętny miesięczny przychód będzie obliczany według wzoru:
(roczny przychód z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym / liczba dni kalendarzowych prowadzenia tej działalności w poprzednim roku kalendarzowym) × 30, a następnie będzie zaokrąglany do pełnych groszy.
Wysokość współczynnika na dany rok kalendarzowy ogłasza Prezes ZUS, w formie komunikatu w Dz.Urz. RP „Monitor Polski”, w terminie 7 dni kalendarzowych od dnia ogłoszenia przez Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Socjalnej kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia.
Ponadto, roczny limit przychodu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w przypadku rozpoczęcia, zakończenia lub zawieszenia prowadzenia działalności w ciągu poprzedniego roku kalendarzowego będzie zmniejszany proporcjonalnie, dzieląc trzydziestokrotność kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w grudniu poprzedniego roku kalendarzowego przez liczbę dni kalendarzowych w poprzednim roku kalendarzowym i mnożąc przez liczbę dni kalendarzowych prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym i będzie zaokrąglany do pełnych groszy w górę, jeśli końcówka będzie równa lub wyższa niż 0,5 grosza, lub w dół, jeśli będzie niższa.
Ubezpieczony będzie mógł zadeklarować wyższą podstawę naliczania składek, a także zrezygnować z uprawnienia do ustalenia najniższej podstawy wymiaru składek.
Przepisy art. 18c SystemUbezpSpołU nie mają zastosowania do osób, które lub do których:
- w poprzednim roku kalendarzowym miały zastosowanie przepisy dotyczące zryczałtowanego podatku dochodowego w formie karty podatkowej i korzystali ze zwolnienia sprzedaży od VAT na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1221 ze zm.);
- spełniają warunki określone w art. 18a SystemUbezpSpołU (chodzi o podstawę wymiaru składek w razie rozpoczęcia działalności);
- w poprzednim roku kalendarzowym prowadziły pozarolniczą działalność gospodarczą przez mniej niż 60 dni kalendarzowych;
- w poprzednim roku kalendarzowym także prowadziły pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6 pkt 2-5 SystemUbezpSpołU (chodzi o twórców, artystów, prowadzących wolny zawód, wspólnika jednoosobowej spółki z o.o., wspólników spółki: jawnej, komandytowej i komandytowo-akcyjnej, a także osobę prowadzącą placówki oświatowe);
- wykonują pozarolniczą działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, u którego przed dniem jej rozpoczęcia w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej pozarolniczej działalności gospodarczej;
- ustalały najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zgodnie z art. 18c SystemUbezpSpołU przez 36 miesięcy kalendarzowych w ciągu ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej (do tych limitów wlicza się, jako pełny miesiąc, każdy miesiąc kalendarzowy, w którym osoba odpowiednio ustalała najniższą podstawę składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zgodnie z niniejszym artykułem lub prowadziła pozarolniczą działalność gospodarczą przez co najmniej jeden dzień kalendarzowy).
Ubezpieczony będzie przekazywał informację o rocznym przychodzie z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskanym w poprzednim roku kalendarzowym oraz o najniższej podstawie wymiaru składek ustalonej na dany rok kalendarzowy w:
- imiennym raporcie miesięcznym albo
- w deklaracji rozliczeniowej
– składanych za styczeń danego roku kalendarzowego lub za pierwszy miesiąc rozpoczęcia lub wznowienia pozarolniczej działalności gospodarczej w danym roku kalendarzowym.
Osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, opłacające składki wyłącznie za siebie lub osoby z nimi współpracujące i ustalające najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe będą zwolnione z obowiązku składania deklaracji rozliczeniowej lub imiennych raportów miesięcznych za kolejny miesiąc po złożeniu deklaracji rozliczeniowej za pierwszy pełny miesiąc, do końca roku kalendarzowego, na który ustaliły tę podstawę. Osoby te będą obowiązane do złożenia deklaracji rozliczeniowej za pierwszy miesiąc prowadzenia działalności gospodarczej każdego kolejnego roku, na który ustaliły najniższą podstawę wymiaru składek (art. 47 ust. 2g SystemUbezpSpołU).
Warto dodać, że ubezpieczony ustalający najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, zgodnie z art. 18c SystemUbezpSpołU, będzie obowiązany przedstawić na żądanie ZUS dokumenty potwierdzające wysokość rocznego przychodu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej za poprzedni rok kalendarzowy, w terminie 14 dni kalendarzowych od dnia doręczenia wezwania, pod rygorem ustalenia przez ZUS za wszystkie miesiące danego roku kalendarzowego podstawy wymiaru składek na zasadach określonych w art. 18 ust. 8 SystemUbezpSpołU, tj. w wysokości zadeklarowanej kwoty, nie niższej jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek (art. 48c SystemUbezpSpołU)